ضیاء موحد: دست برخی برسد جلوی چاپ دیوان حافظ را هم می‌گیرند

ضیاء موحد می‌گوید همه تقصیرها را نباید به گردن دولت انداخت چون دولت هم با افراد ذی‌نفوذی روبروست که اگر دستشان برسد جلوی چاپ دیوان حافظ و سعدی و مولانا را هم می‌گیرند.

ضیا موحد، شاعر، مترجم، و پژوهشگر حوزه ادبیات و فلسفه با اشاره به حرف و حدیث­هایی که همواره پشت سر متولیان جوایز ادبی مشهور جهان بوده است، گفت: «جایزه نوبل به دلیل قدمت، مبلغ جایزه و شهرت بین المللی آن جایگاه استثنایی دارد. اما همیشه از موارد خاصی که بگذریم، بحث انگیز بوده و موافق و مخالف فراوانی داشته. ضمنا برندگان این جایزه همیشه هم از استقبال خوانندگان برخوردار نبوده‌­اند. هم چنین محدودیت­‌هایی دارد. در هر صورت جواب به این سوال مستلزم اطلاعاتی است که من ندارم ولی هم چنان معتقد هستم که در زمینه ادبیات به ویژه شعر دامنه اطلاع داواران به اندازه لازم وسیع نیست.»

به گفته وی، اما در این داستان جوایز ادبی، داستان دیگریست. ادبیات در ذات خود به حق صدای اعتراض و انتقاد است و این به خصوص در کشورهایی که خط مشی سیاسی - عقیدتی خاصی دارند، همیشه با مانع روبه رو می­شود. به همین دلیل من همیشه گفته­ام که جایزه ادبیات نباید دولتی باشد.

موحد که خود چند سالی داور جوایز شعر کتاب سال جمهوری اسلامی بوده است، در گفتگو با ستاد خبری هشتمین جشنواره شعر فجر، عوامل پشت صحنه­ را موجب مخدوش شدن نتایج این جوایز می­ خواند و تصریح می­‌کند: «روزی پرسیدم اگر زمانی فلان یا بهمان را شایسته جایزه انتخاب کنیم در ارزیابی نهایی در غربال می­‌مانند، گفتند خیر. وقتی در اینجا خطوط قرمز داشته باشیم داوری زیر سوال می­‌رود و نتیجه این می‌­شود که برگزیدگان ادبی جایزه ادبی کتاب سال هم از استقبال عمومی به دلیل بدبینی مردم به آن بی­ بهره می‌ مانند. چنان که تجربه نشان داد که بی­ بهره ماندند­.»

از دید نویسنده کتاب «دیروز و امروز شعر فارسی»، این مانع نیز در شرایط فعلی رفع شدنی نیست، چرا که حتی به جایزه دهندگان خصوصی هم اجازه انتخاب داده نمی­‌شود و با دشواری های فراوان روبرو می­‌شوند، چنانکه شده‌­اند.

پاسخ این شاعر و پژوهشگر ادبی و فلسفی به سوالات درباره جشنواره، به این جواب ختم می­‌شود: «این‌که امیدوار باشیم که وزارت ارشاد و دست اندرکاران دیگر سعه صدر پیدا کنند من هم در این امیدواری با شما شریک هستم و ولی فراموش نکنید که دولت هم با افراد ذی­‌نفوذی روبرو است که اگر دستشان برسد دواوین سعدی، حافظ، مولوی، فردوسی و خیام را هم اجازه چاپ نخواهند داد.»

او با یادآوری این نکته که همه تقصیرها را در جامعه­ شناسی سنتی ایران نمی­ توان به گردن دولت انداخت، اظهار کرد: «نمونه‌­هایی را در همه سطوح می‌بینیم. مثل اینکه چاره ­ای نداریم، جر دعا کردن و از خداوند متعال طلب سعه­ صدر کردن برای افرادی که اهمیت ادبیات را نمی‌­دانند و هنوز گمان می‌­کنند داستان خواندن اتلاف وقت است و موسیقی گوش دادن کار لغو.»