یکی از حساسیتبرانگیزترین موضوعاتی که صداوسیما این روزها با آن دست و پنجه نرم میکنند شکایت شبکه قطری Bein از پخش مسابقات جام ملتهای اروپا در تلویزیون ایران است. این اتفاق در حالی رسانهای شده که در شبهای گذشته برخی از مخاطبان فوتبال در شهرستانها نتوانستند این مسابقات را از ماهواره بدر تماشا کنند. اما بعد از چند روز گمانه زنی، ایسنا هفته گذشته اعلام کرد که یوفا به دلیل شکایت این شبکه قطری، کشورهایی از جمله ایران و موریتانی را به پرداخت غرامت محکوم کرده است. اما ماجرای شکایت شبکه قطری از چه قرار است و آیا صداوسیما مسابقات یورو 2016 را غیرقانونی پخش میکند؟
پخش مسابقات جام جهانی، جام ملتهای اروپا، لیگ جهانی والیبال و المپیک از جمله گزینههایی است که میتوانند به دلیل پر طرفدار بودن رشتههای ورزشی در ایران مخاطبان بسیاری را به تماشای رسانه ملی ترغیب کند و حداقل برای چند روزی به بحران مخاطب صداوسیما خاتمه دهد. پوشش اینگونه مسابقات ورزشی از سوی دیگر باعث هجوم سرمایه داران و صاحبان کالا برای تبلیغ در رسانه ملی میشود و آنها به امید اینکه محصولشان در خلال این مسابقات معرفی شود، پول آگهی میدهند. به همین دلیل صداوسیما روی پخش مستقیم مسابقات فوتبال حساب ویژهای باز کرده است.
در دنیای امروز، برخی شبکههای تلویزیونی با خرید انحصاری حق پخش مسابقههای فوتبال و سپس فروش آن به شبکههای دیگر درآمدزایی میکنند و حق پخش به عنوان منبع درآمدی برای باشگاهها و اتحادیههای فوتبال به حساب میآید که در قبال این موضوع با هیچ شبکهای شوخی ندارند.
شاید بسیاری از فوتبالدوستان به خاطر داشته باشند که دو سال پیش فدراسیون فوتبال ایران به دلیل عدم پرداخت حق پخش مسابقات لیگ برتر از سوی رسانه ملی، اجازه حضور دوربینهای تلویزیونی به ورزشگاهها را صادر نکرد و چند هفتهای مسابقات لیگ برتر فوتبال ایران به روی آنتن نرفت که در نهایت با کدخدا منشی و قول سازمان صداوسیما برای پرداخت حق پخش مسابقات لیگ برتر، این قضیه حل و فصل شد و مسابقات فوتبال داخلی به قاب تلویزیون بازگشت.
یخفروشها در تابستان بندرلنگه!
صداوسیما که برای پرداخت حق پخش مسابقات فوتبال داخلی تعلل میکند و آن را پشت گوش میاندازد، در مورد حق پخش مسابقات فوتبالهای خارجی چه راهکاری را در پیش میگیرد؟
برای پاسخ به این پرسش میتوان به گفتوگوی اصغر پورمحمدی با ماهنامه فیلم در سال 91 رجوع کرد. پورمحمدی که در سال 91 روزهای پایانی ریاستش بر شبکه «سه» را پشت سر میگذاشت درباره حق پخش مسابقات فوتبالی که در لیگهای معتبر اروپایی برگزار میشود، گفته بود: «تلاش ما این است که فوتبال و بقیه ورزشها را قانونی بخریم ولي ما به سیستم چانهزنی و خرید در لحظات آخر معتقدیم. فرض كنيد یک مجموعه بازی جهاني را ميگویند چهل میلیون دلار ميفروشند اما ارزشش برای ما، سه میلیون دلار است. بعد از چانهزنی و بیاو برو، با هفت هشت میلیون توافق ميكنيم. اما وقتي یک شبکه عربی پنجاه میلیون يورو حق پخش مسابقههايي را ميدهد، به ما سه میلیون دلار نميفروشند. ما هم تا آخرین لحظهها چانه ميزنیم. اگر شد، ميخریم اگر نشد بدون حق پخش از تصاویرشان استفاده ميکنیم. آنها هم چارهای ندارند و در آخر به یک قیمتی توافق می کنیم چون وضعشان مثل یخفروشان در تابستان بندرلنگه است که یخشان دارد آب ميشود؛ کسی بخرد يا نخرد از دستشان میرود. مواردی هم بوده که بدون رایت، پخش کردیم.»
اما شاید اصغر پور محمدی فکرش را نمیکرد که یخ فروشهای بندر لنگه روزی میتوانند به علت پخش غیر قانونی مسابقات فوتبال، سازمان صداوسیما را به دردسر بیاندازند. در چند روز گذشته اخباری مبنی بر شکایت شبکه Bein از کشورهایی نظیر موریتانی، تونس، الجزایر و ایران در رسانههای داخلی بازتاب داشته است. این شبکه به علت پخش غیر قانونی مسابقات یورو شکایتی علیه سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران تنظیم و آن را به یوفا (اتحادیه فوتبال اروپا) تسلیم کرده است. با انتشار این خبر، پیگیریهای آیسینما در خصوص صحت و سقم این خبر آغاز شد و در مرحله اول به سراغ حسین ذکایی دبیر شورای هماهنگی ورزش سازمان صداوسیما و تهیه کننده ویژه برنامه جام ملتهای اروپا رفتیم، اما این تهیه کننده و مدیر صداوسیما اظهار نظر در مورد حق پخش مسابقات یورو 2016 را به اداره کل حقوقی سازمان محول کرد.
اما چند روز پیش که تیمهای کرواسی و اسپانیا به مصاف یکدیگر رفته بودند، تماشاگران در چند شهر ایران که با آغاز یورو 2016 مسابقات این رویداد هیجانانگیز را از شبکههای ماهوارهای صداوسیما دنبال میکردند، به ناگهان با قطع تصاویر روبرو شدند و تلویزیون به جای پخش این بازی حساس، مسابقات موتورسواری را به روی آنتن برد.این اتفاق باعث شد که شکایت شبکه Bein از سازمان صداوسیما رنگ و بوی جدیتری به خود بگیرد.
ورود یوفا به ماجرای حق پخش
هفته گذشته ایسنا خبری را به روی خروجی خود قرار داد که از نتیجه شکایت شبکه قطری از سازمان صداوسیما پرده میبرداشت، در متن این خبر آمده بود: «شبکه BEIN قطر امتیاز رسمی این رقابت ها را خریداری کرده است، اما این شبکه تلویزیونی قطری پی برده که چند شبکه تلویزیونی دیگر به صورت مخفیانه این رقابت ها را پخش زنده میکنند که بلافاصله با واکنش آنها همراه شد.این شبکه تلویزیونی متمول قطری شکایت نامهای را علیه شبکه های (Mauretania TV) موریتانی، شبکه سه ایران و شبکه های تلویزیونی تونس و الجزایر تنظیم کرد و آن را تحویل یوفا داد. اتحادیه فوتبال اروپا هم بلافاصله واکنش نشان داد و تاکید کرد که به زودی جریمههای را برای شبکه های که تخلف کردهاند در نظر خواهد گرفت.»
اینکه از نام صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در کنار کشورهایی نظیر موریتانی، تونس، الجزایر به عنوان متخلف یاد شود،گذر میکنیم، اما مگر اتحادیه فوتبال اروپا میتواند در مورد برخی از اتفاقات غیرفوتبالی که خارج از مستطیل سبز اتفاق میافتد، ورود کند؟ به همین دلیل به سراغ احمدرضا براتی وکیل و مشاور حقوقی رفتیم تا نظر او را در مورد موضع گیری جدید یوفا جویا شویم. براتی که در برخی از برنامههای «نود» به روی خط میآید، در مورد این قضیه به آی سینما گفت: «یوفا صلاحیت قضایی در مورد صدور احکام علیه کشورها را ندارد. این اتحادیه درباره پخش مسابقات فوتبال هم تنها میتواند تصمیم بگیرد که پخش این مسابقات را به چه کشوری بفروشد و به چه کشوری نفروشد. به طور مثال یوفا میتواند انحصار پخش مسابقات یورو را به یک شبکه تلویزیونی بفروشد و به آن شبکه بگوید که تو میتوانی تصاویر این بازیها را به 20 کشور ارائه کنی، اما مثلا حق نداری این تصاویر را در اختیار کشور ایران قرار دهی. اما صدور حکم قضایی در مورد مسائل غیر فوتبالی از جمله پخش مسابقات فوتبال نه تنها در صلاحیت یوفا نیست، بلکه فیفا هم نمیتواند در ارتباط با این موضوع تصمیم قضایی بگیرد و حکم صادر کند.»
براتی درباره این موضوع که آیا صداوسیما جمهوری اسلامی ایران برای حق پخش مسابقات جام ملتهای اروپا مبلغی را به شبکه BEIN پرداخت کرده است یا خیر، اظهار بی اطلاعی میکند و البته اضافه میکند: «خیلی بعید میدانم که که صداوسیما حق پخش مسابقات یورو 2016 را پرداخت نکرده باشد، چون اگر تنها یک بازی بود، ممکن بود در رابطه با پرداخت حق پخش آن ابهامهایی باشد. اما بعید است مسابقات بزرگی نظیر جام جهانی و یورو که از سلسله مسابقات تشکیل میشود، بدون پرداخت حق پخش به روی آنتن برود. البته شاید تخلفهایی در بندهایی از قرارداد صورت بگیرد، اما این به منزله عدم پرداخت حق پخش مسابقات نیست.»
اما عدم پیوستن ایران به قانون جهانی حق کپی رایت، در سالهای اخیر بحثهای زیادی را به وجود آورده است. براتی در پاسخ به این پرسش که آیا عدم پیوستن ایران به این قانون بین المللی میتواند دلیل قانع کنندهای برای پخش غیر قانونی مسابقات جام ملتهای اروپا از سوی سازمان صداوسیما باشد یا خیر، میگوید: «به هر حال کشور ایران، به پروتکل مالکیت معنوی ملحق نشده و این ارتباطی به سازمان صداوسیما ندارد و این موضوع در کل کشور وجود دارد. ما از این حیث تعهدی در خصوص پخش اینگونه مسابقات و حتی فیلمهای سینمایی نداریم و از سوی دیگر حقوقی هم در مورد پخش مسابقات داخلی خودمان و فیلمهای سینمایی ایرانی در سایر کشورها نداریم. این موضوع هم میتواند به نفع و هم به ضرر ما تمام شود.»
مشاور حقوقی صداوسیما: روابط عمومی باید پاسخگو باشد!
بعد از گفتوگو با براتی، برای روشن شدن این مسئله که صداوسیما بالاخره حق پخش این مسابقات را به شبکه BEIN پرداخت کرده یا خیر، به سراغ غلامرضا رفیعی مشاور حقوقی سازمان صداوسیما رفتیم. رفیعی در برنامه معروف «نود» که بعد از بازی ایران و لبنان به روی آنتن رفت، حضور پیدا کرد و در مورد پخش نشدن این بازی که در مقدماتی جام جهانی 2014 برگزار میشد، توضیحاتی را ارائه کرد.
مشاور حقوقی سازمان صداوسیما در پاسخ به این پرسش که آیا رسانه ملی حق پخش مسابقات جام ملتهای اروپا را خریداری کرده یا نه، به آی سینما میگوید: «من اطلاعی در این مورد ندارم و این موضوع را از طریق رسانهها مطلع شدم و هیچ پاسخی هم برای ارائه ندارم و نمیدانم که صداوسیما حق پخش این بازیها را خریداری کرده است یا خیر. در مورد موضوع بازی ایران و لبنان از ماوقع با خبر بودم، اما الان در جریان نیستم و نمیدانم چه اتفاقی افتاده است. در رابطه با این موضوع فکر میکنم روابط عمومی سازمان صداوسیما باید پاسخگو باشد.» البته مشاور حقوقی سازمان صداوسیما در پایان گفتههای خود به این موضوع هم اشاره کرد که سازمان در ارتباط با حق پخش مسابقات یورو 2016 حتما پاسخهای خاص خود را دارد و در زمان مناسب به این گفتهها واکنش نشان خواهد داد.
گویا برخی از مدیران تلویزیون در امر پاسکاری تبحر بیشتری از فوتبالیستهای ایرانی دارند و هر کدام از ارائه پاسخ به این موضوع مهم که پای آبروی ایران هم در میان است، شانه خالی میکنند و یکدیگر را مسئول پاسخگویی معرفی میکنند. مرحله یک هشتم نهایی یورو 2016 از امروز آغاز میشود و باید دید که آیا همچنان در نقاط مختلف کشور این بازیها قابل دریافت خواهد بود یا نه.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر