ضرب المثل های جهنم

ونداد زمانی:برای توضیح اینکه چگونه شاعر بزرگ رمانتیسیسم انگلیس « William Blake» با هیجان و احساس خارق العاده، امکان یافت تا «ضرب المثل های جهنم» را در گیرو دار انقلاب کبیر فرانسه بنویسد بازبینی مختصری داریم به دو مرحله اصلی دیدن دنیا توسط اروپائیان.

No bird soars too high, if she soars with her own wings.

پرواز با بال خود، سقوط در پی ندارد

Prisons are built with stones of Law, Brothels with bricks of Religion.

زندان رو با سنگِ قانون می سازن، فاحشه خونه رو با آجرِ ایمون

تاریخ تحول فرهنگ و اندیشه غرب بویژه پس از دوران رخوتِ طولانی قرون وسطی، همیشه مصادف با تاکید و تمرکز بر شیوه ای از دیدن دنیا بوده است. دوره اول، دنیای شدیدآً مذهبی « خدا، شاه و رعیت»، تبلورش در روبنای فرهنگی « خدا، پسر و روح القدوس» استوار بود. بعد به آرامی چرخشی را اغاز کرد که به تفکر انسانگرایانه «رنسانس» ختم شد که تحقق زندگی بهترِ انسان بر روی زمین را هدف خود قرار داده بود.
دوران رنسانس ضمن تکیه بر منطقِ دوران طلایی فلسفه یونان و جمهوری روم، از اواخر ۱۴ میلادی، تسلطِ تردید ناپذیر و مطلقِ مذهب را تقریباً از روی جان و روح بشر به آرامی برداشت. از قرن  ۱۶ میلادی، به کمک اندیشمندان فلسفه طبیعی، دانش عمومی بشر طبقه بندی شد تا این آرزو در ذهن بشر شکل بگیرد که خودش به تنهایی می تواند با تسلط بر طبیعت، سرنوشت خودش را رقم بزند.

She who desires but acts not, breeds pestilence.

  سرکوبِ خواهش، سم است و زایش

She whose face gives no light, shall never become a star.

صورتی که نور نده، ستاره نمی شه

دوران تقریبا سیصد ساله « رنسانس» که تا اواخر قرن ۱۷ میلادی ادامه داشت، ضمن فرار از تقدیر مذهبی، از تفکرِ « ما فقط جلوه ایی از خدا هستیم» فاصله گرفت. ماحصل این دوران در شعار معروف دکارت بازتاب پیدا کرد که « من فکر می کنم پس هستم».

از «ما فقط جلوه ایی از خدا هستیم» در قرون وسطی، تا « من فکر می کنم پس هستم» در اوج دوران رنسانس، بشر سرخورده از استدلال و منطق مکانیکی، به احساس پناه برد. از اواخر قرن ۱۸ میلادی، بنیان تفکر رمانتیسیسم با شعار « من احساس می کنم پس هستم» پا به عرصه وجود گذاشت.
ویلیام بلیک شاعر تخیلات هنرمندانه، طبیعت الهام بخش و احساسات بی شائبه انسانی، امیدوار بود که انقلاب فرانسه دنیای بسیار پلید و مادی شده را به زانو در آورد ولی نتیجه تلخ و خونین انقلاب فرانسه، آرزوهای لطیف و انسانی اش را در هم ریخت. او دلائل بسیاری دارد تا در  « ضرب المثل های جهنم»  با جسارت غیر قابل باوری به همه اندیشه ها و اعتقادات پیش از خود بتازد.

The tygers of wrath are wiser than the horses of instruction.

پلنگ خشمگین با شعورتر از اسب قانون

Expect poison from the standing water.

آبِ ساکن، زهر است

Exuberance is Beauty.

هیجان زیبا است

* بدیهی است که تجربه تهیه ضرب المثل از زبان دیگر تقریبا غیرممکن است. 

برای همین تلاش محدود مرا که بیشتر برای معرفی نوشته های شاعر انگلیسی بود

 امیدوارم صبورانه ببخشید.