جشنواره فیلم ونیز: از فتح اورست تا تغییر جنسیت نخستین مرد ترانس‌سکشوال

سینمای جهان تغییر کرده و هالیوود مرکزیت خود را از دست داده است. نسلی از مهم‌ترین سینماگران جهان بازنشسته شده‌اند، یا به خاطر کمبود بودجه نمی‌توانند فیلم تازه‌ای بسازند. نسل تازه‌ای وارد عرصه سینما شده و هم‌اکنون ما در یک نقطه عطف تاریخی قرار داریم. باید ببنیم ستاره آینده کیست

هفتاد و دومین جشنواره فیلم ونیز با نمایش فیلم «اورست»، ساخته بالتاسار کورماکور کارش را آغاز کرد. فیلم «دختر دانمارکی» درباره زندگی لی‌لی البه، نقاش دانمارکی و نخستین مردی که تغییر جنسیت داد، در بخش رقابتی این جشنواره به نمایش گذاشته می‌شود. از ایران فقط فیلم «چهارشنبه، ۱۹ اردیبهشت» ساخته وحید جلیلوند به بخش «افق‌ها» ‌ی ونیز راه پیدا کرده است.

غلبه بر طبیعت

جشنواره فیلم ونیز در سال ۲۰۱۵ برخلاف سال‌های گذشته به شکل موضوعی برگزار نمی‌شود، بلکه به گفته آلبرتو باربارا، مدیر جشنواره تلاش کرده است «مرزهای سیال» سینما در جهان را درک کند و طیفی از موضوعات متنوع را پوشش دهد. تلاش انسان برای غلبه بر طبیعت یکی از این موضوعات است.

هفتاد و دومین جشنواره فیلم ونیز با فیلم سه بعدی «اورست» ساخته بالتاسار کورماکور (کارگردان ایسلندی) و با بازی جیسون کلارک و جیک جیلنهال گشایش پیدا می‌کند. این فیلم درباره کوهنوردانی‌ست که در سال ۱۹۹۶ تلاش کردند قله اورست را فتح کنند، اما در طوفانی که درگرفت، جانشان را از دست دادند.

نمایی از فیلم «اورست»، ساخته بالتاسار کورماکور

«دختر دانمارکی» ساخته تام هوپر، سینماگر بریتانیایی که پیش از این فیلم «سخنرانی پادشاه» او جایزه اسکار را به دست آورد، به موضوع متفاوتی می‌پردازد: تغییر جنسیت نخستین مرد ترانس‌سکشوال در دانمارک.

«دختر دانمارکی» بر اساس رمانی به همین نام نوشته دیوید ابرشوف ساخته شده است. این رمان در سال ۲۰۰۰ در صدر جدول کتاب‌های پرخواننده جهان غرب قرار گرفت.

دختر دانماکی» روایتی‌ست از زندگی لی لی البه، نقاش دانمارکی که در سال ۱۹۳۰ تغییر جنسیت داد. ادی ردماین، بازیگر بریتانیایی که پیش از این به خاطر بازی در فیلم «تئوری همه چیز» اسکار بهترین بازیگر مرد را به دست آورده بود، در نقش نخستین مرد ترانس‌سکشوال جهان ظاهر می‌شود.

«دختر دانمارکی» ساخته تام هوپر

یک نقطه عطف تاریخی

آلبرتو باربارا در حاشیه برگزاری هفتاد و دومین جشنواره فیلم ونیز گفته است: «سینمای جهان تغییر کرده و هالیوود مرکزیت خود را از دست داده است. نسلی از مهم‌ترین سینماگران جهان بازنشسته شده‌اند، یا به خاطر کمبود بودجه نمی‌توانند فیلم تازه‌ای بسازند. نسل تازه‌ای وارد عرصه سینما شده و هم‌اکنون ما در یک نقطه عطف تاریخی قرار داریم. باید ببنیم ستاره آینده کیست.»

جشنواره فیلم ونیز به این ترتیب قصد دارد با معرفی چهره‌های تازه، به عنوان یک جشنواره معیار خود را معرفی کند و با دعوت از ستاره‌های سینما با جشنواره فیلم تورنتو رقابت کند.

در سال ۲۰۱۵ جشنواره فیلم ونیز هم مانند جشنواره فیلم کن و فیلم برلین تلاش کرده است سینمای تجاری و سینمای مؤلف را با هم بیامیزد و ترکیب مردم‌پسندی از سینمای جهان ارائه دهد. برای همین منظور ستارگان سینما، این بار درخشش ویژه‌ای روی فرش قرمز هفتاد و دومین جشنواره فیلم ونیز دارند: جانی دپ، بندیکت کامبربچ، کریستن استوارت، آنتونی هاپکینز، ژولیت بینوش از ستارگانی‌اند که روی فرش قرمز ونیز ظاهر می‌شوند.

کیرا نایتلی (بازیگر بریتانیایی)، جیسون کلارک (بازیگر استرالیایی) و جیک جیلنهال (بازیگر امریکایی) که در فیلم افتتاحیه ونیز نقش‌آفرینی کرده‌اند، در مراسم افتتاحیه قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی جهان حضور دارند.

سینمای ترکیه و اسرائیل

در بخش اصلی جشنواره فیلم ونیز از سینمای خاورمیانه فیلم‌های‌ «جنون» ساخته امین آلپر، نویسنده و کارگردان ترک و همچنین فیلم «رابین، روز آخر» ساخته آموش گیتای، کارگردان اسرائیلی با فیلم‌هایی از سینمای آمریکا، ایتالیا، لهستان، فرانسه، آرژانتین و اسپانیا رقابت می‌کنند.

نمایی از فیلم «جنون» ساخته امین آلپر، نویسنده و کارگردان ترک

«جنون» محصول مشترک ترکیه، قطر و فرانسه و سومین فیلم امین آلپر، سینماگر ترک درباره دو برادر است که تلاش می‌کنند از بحران‌های سیاسی ترکیه جان سالم به در ببرند. آموش گیتای در فیلم «رابین، روز آخر» هم روایتی سینمایی از سوءقصد به اسحاق رابین، نخست وزیر پیشین اسرائیل در سال ۱۹۹۵ به دست می‌دهد.

از سینمای ترکیه همچنین مستند «یادمان‌های معصومیت» ساخته گرانت جی، فیلمساز و عکاس بریتانیایی برای اولین بار در جشنواره فیلم ونیز اکران می‌شود. این فیلم درباره «موزه معصومیت» در استانبول است که اورهان پاموک، نویسنده ترک و برنده نوبل ادبی بنیان گذاشته شده است.

همه داوران سر‌شناس ونیز

آلفونسو کوارون، کارگردان سر‌شناس مکزیکی که فیلم «جاذبه» او نخستین بار در ونیز به نمایش درآمد و سپس جایزه اسکار را به دست آورد، ریاست هیأت داوران هفتاد و دومین جشنواره فیلم ونیز را به عهده دارد.

نوری بیلگه جیلان، سینماگر سر‌شناس ترک که فیلم «خواب زمستانی» او در سال ۲۰۱۴ به عنوان بهترین فیلم جشنواره کن شناخته شد، و همچنین سینماگر لهستانی، پاول پاولیکوفسکی که فیلم «ایدا» ی او به عنوان بهترین فیلم اروپا در سال ۲۰۱۴ شناخته شد، در کنار آلفونسو کوارون در هیأت داوران ونیز حضور دارند.

هو هیسائو هسین، کارگردان تایوانی، لین رامسی، کارگردان اسکاتلندی و همچنین الیزابت بنکس، بازیگر سر‌شناس سینمای آمریکایی از دیگر اعضای هیأت داوران ونیز‌اند.

ابتدا قرار بود فیلم کوتاه «تست» ساخته مارتین اسکورسیزی در بخش غیررقابتی ونیز به نمایش درآید. اما چند روز پیش از آغاز جشنواره فیلم ونیز دفتر جشنواره اعلام کرد که به خاطر برخی مشکلات فنی، اکران آن در ونیز لغو شده است. در این فیلم کوتاه ۱۶ دقیقه‌ای رابرت دنیرو، لئوناردو دی‌کاپریو و برد پیت بازی می‌کنند و هزینه ساخت آن به دلیل دستمزد بالای بازیگرانش ۸۰ میلیون دلار بوده است. از این فیلم به عنوان گران‌ترین فیلم کوتاه جهان یاد کرده‌اند.

حضور کمرنگ ایران

به گفته محمد اطبایی، پخش‌کننده فیلم‌های ایرانی، امسال نزدیک به ۵۰ فیلم سینمایی از ایران به جشنواره فیلم ونیز ارائه شد و سرانجام از میان این فیلم‌ها فقط فیلم «چهارشنبه، ۱۹ اردیبهشت» ساخته وحید جلیلوند به بخش «افق‌ها» ‌ی ونیز راه پیدا کرد. جاناتان دمی، سینماگر معروف آمریکایی، ریاست هیئت داوران این بخش را به عهده دارد.

سال گذشته سینمای ایران حضور پررنگ‌تری در جشنواره فیلم ونیز داشت: از ایران، فیلم اجتماعی «قصه‌ها»، ساخته رخشان بنی‌اعتماد، مستند «آرتور پن» ساخته امیر نادری، «۹۹ خانه» ساخته رامین بَحرانی و «رئیس جمهور» به کارگردانی محسن مخملباف و «کلماتی با خدایان» ساخته بهمن قبادی در ونیز ۷۱ به نمایش درآمدند. از میان این فیلم‌ها «قصه‌ها» شیر طلایی بهترین فیلمناه را به دست آورد و برای سینمای ایران افتخارآفرین شد.

ونیز۷۲

مسابقه اصلی

«جنون»، امین آلپر (ترکیه، فرانسه، قطر)

«قلب یک سگ»، لوری اندرسن (آمریکا)

 «خون خون من»، مارکو بلوکیو (ایتالیا)

 «Looking for Grace»، سو بروکس (استرالیا)

«همتایان»، درک دورموس (آمریکا)

 «یادت باشد»، آتوم اگویان (کانادا، آلمان)

 «جانوران بدون کشور»، کری فوکوناگا (آمریکا)

 «Per amor vostro»، جوزپه‌‌ام. گائودینو (ایتالیا، فرانسه)

 «مارگریت»، زاویه جانولی (فرانسه، جمهوری چک، بلژیک)

 «رابین، روز آخر»، آموش گیتای (اسرائیل، فرانسه)

 «یک لکه بزرگ‌تر»، لوکا گوادانینو (ایتالیا، فرانسه)

 «رود بی‌پایان»، الیور هرمانوس (آفریقای جنوبی، فرانسه)

 «دختر دانمارکی»، تام هوپر (بریتانیا، آمریکا)

 «Anomalisa»، چارلی کافمن، دوک جانسن (آمریکا)

 «انتظار»، پی‌یرو مسینا (ایتالیا)

 «۱۱ دقیقه»، یرژی اسکولیموفسکی (لهستان)

«Francofonia»، الکساندر سوکوروف (فرانسه، آلمان، هلند)

«طایفه»، پابلو تراپرو (آرژانتین، اسپانیا)

«Desde alla»، لورنزو ویگاس (ونزوئلا، مکزیک)

 «L» hermine»، کریستیان ونسان (فرانسه)

 «Behemoth»، ژائو لیانگ (چین، فرانسه)

خارج از مسابقه

«اورست»، بالتازار کورماکور (آمریکا، بریتانیا) – فیلم افتتاحیه

«آقای شش»، هو گوان (چین) – فیلم اختتامیه

داستانی «با من برو»، دانیل آلفردسن (آمریکا، کانادا، سوئد)

«Non essere cattivo»، کلودیو کالیگاری (ایتالیا)

 «عشاء ربانی سیاه»، اسکات کوپر (آمریکا)

«مرکز توجه»، تامس مکارتی (آمریکا)

«La calle de la Amargura» (مکزیک، اسپانیا)

«The Audition»، مارتین اسکورسیزی (آمریکا)

غیرداستانی

«زمستان در آتش»، یوگنی آفینیفسکی (اوکراین)

«دی پالما»، نوا بامبک، جیک پالترو (آمریکا)

«جنیس»، امی برگ (آمریکا)

«رویداد»، سرگئی لوزنیتسا (هلند، بلژیک)

«Gli uomini di questa città io non li conosco»، فرانکو مارسکو (ایتالیا)

«بعد از ظهر»، تای می‌نگ-لیانگ (چین تایپه)

«کوچک‌ترین ارتش دنیا»، جان‌فرانکو پانونه (واتیکان)

«در جکسن هایتز»، فردریک وایزمن (آمریکا)

نمایش‌های ویژه

«انسان»، یان آرتوس-برتران (فرانسه)

افق‌ها

«ننه دلاور»، مرزاق علواش (الجزایر، فرانسه، امارات متحده عربی)

«یک کپی از ذهن من»، جوکو انوار (اندونزی، کره جنوبی)

«Pecore in erba»، آلبرتو کاویلیا (ایتالیا)

«Tempete»، ساموئل کولادره (فرانسه)

«کودکی یک رهبر»، برادلی کوربت (بریتانیا، مجارستان، بلژیک، فرانسه)

«Why Hast Thou Forsaken Me»، حیدر موراگ (اسرائیل، فرانسه)

«چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت»، وحید جلیلوند (ایران)

«Un monstruo de mil cabezas»، رودریگو پلا (مکزیک)

«کوهستان»، یائل کایم (اسرائیل)

«یک جنگ»، توبیاس لیندهولم (دانمارک)

«بازپرسی»، وتری ماران (هند)

«Free in Deed»، جیک ماهافی (آمریکا، نیوزیلند)

«گانگس‌تر ایتالیایی»، رناتو دی ماریا (ایتالیا)

«Boi Neon»، گابریل ماسکارو (برزیل، اوروگوئه، هلند)

وقفه «، یورگوس زوییس (یونان، فرانسه، کرواسی)

« Mate-me por favor »، آنیتا روشا دا سیلوریا (برزیل، آرژانتین)

« تاج محل »، نیکلاس سادا (فرانسه، بلژیک)

«Man Down »، دیتو مونتیل (آمریکا)